روغن آفتابگردان چیست؟

روغن آفتابگردان از فشرده شدن دانه های آفتابگردان به دست می آید. کشورهای روسیه و اوکراین معروف ترین تولید کننده روغن آفتابگردان در جهان هستند. این روغن برای پخت و پز عالی است همچنین از آن به عنوان دارو نیز استفاده می شود. روغن آفتابگردان بیشتر برای کلسترول بالا و جلوگیری از بیماری های قلبی مورد استفاده قرار می گیرد. برخی افراد روغن آفتابگردان را به صورت مستقیم روی پوست ماساژ می دهند، زیرا برای بهبود زخم ها، صدمات پوستی، پسوریازیس و آرتریت مفید است. 

روغن آفتابگردان چیست؟

روغن آفتابگردان یک روغن خنک و ضد التهاب است که تحمل گرمای بالا و طعم ملایمی دارد. این روغن غالباً برای سرخ کردن و پخت و پز مورد استفاده قرار می گیرد زیرا غذا، طعم زننده روغن را به خود نمی گیرد. رنگ این روغن زرد شفاف است. تصفیه روغن آفتابگردان از طریق حلال های شیمیایی، دفع صمغ و خنثی سازی انجام می شود که این امر باعث می شود برخی از مواد مغذی خود را از دست بدهد و نقطه دود آن افزایش یابد. نقطه دود روغن آفتابگردان تصفیه شده 232 درجه سانتیگراد است که برای پخت و پز مناسب می باشد.

اما نقطه دود روغن آفتابگردان تصفیه نشده 107 درجه سانتیگراد است که بهتر است برای غذاهای سرد استفاده شود. این نوع روغن بیشتر مواد مغذی، رنگ و طعم خود را حفظ می کند و دارای چربی های اشباع  پالمیتیک اسید، اسید استئاریک و به مقدار زیادی چربی های اشباع نشده اسید اولئیک و اسید لینولئیک می باشد. روغن های گیاهی به ویژه روغن های بذر از جمله آفتابگردان از نظر داشتن چربی های موجود به 3 دسته اولئیک بالا، اولئیک میانی و لینولئیک تقسیم می شوند.

ارزش غذایی

هر 100گرم روغن آفتابگردان حاوی محتویات زیر است:

انرژی	۸۸۴ کالری
چربی اشباع	۱۳ گرم
چربی غیر اشباع	۳۶ گرم
چربی اشباع نشده	۴۶ گرم
ویتامین E	۴۱.۰۸ میلی گرم
ویتامین K	۵.۴ میکرو گرم

دوز مصرفی

برای کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی، مصرف روزانه 20 گرم (1.5 قاشق غذاخوری) روغن آفتابگردان با اسید اولئیک بالا، به جای سایر چربی ها و روغن هایی که مقادیر بیشتری چربی اشباع دارند مناسب است.

برای کنترل کلسترول بالا مصرف روزانه 45-50 گرم تا 12 هفته از روغن آفتابگردان مناسب است.

طرز تهیه روغن آفتابگردان

روغن آفتابگردان را به دو روش پرس سرد و پرس گرم می توان استخراج کرد. در روش پرس سرد، ابتدا پوست دانه ها گرفته و بعد دانه ها خرد می شوند و سپس با عبور دانه ها از غلطک های فولادی و فشرده شدن آن ها روغنشان استخراج می شوند. فرآورده نهایی معمولا روغن آفتابگردان فرا بکر نام دارد. اما نکته ای که در این روش وجود دارد این است که تعداد زیادی از دانه ها تبدیل به پسماند می شوند.

روش دیگر استخراج این روغن، به پرس گرم معروف است. این روش تا حدودی مانند پرس سرد عمل می کند با این تفاوت که دانه ها  قبل از مرحله استخراج کمی حرارت داده می شوند. حرارت، غلظت روغن را پایین می آورد و در نتیجه موقع پرس شدن به راحتی از دانه ها خارج می شود و این امر موجب می شود که مقدار هدر رفت کمتری داشته باشد.

در برخی موارد نوعی ماده شیمیایی به نام هگزان به دانه های روغنی اضافه می شود تا مقدار استخراج روغن بیشتر شود. این ماده شیمیایی بعد از انجام پرس سرد یا گرم به پسماند ها اضافه می شود تا بالا ترین درصد استخراج روغن به عمل آید. روغن اضافی جوشانده می شود تا هگزان از سطح آن تبخیر گردد. این فرآیند برای خارج شدن هگزان از روغن بکر صورت می گیرد.

خواص روغن آفتابگردان

1- تقویت کننده قلب

روغن آفتابگردان حاوی بیش از 80٪ چربی های اشباع نشده است که این امر برای قلب شما مفید است. محتوای چشم گیر اسیدهای چرب در روغن آفتابگردان به حفظ تعادل در بدن شما کمک می کند.

2- مفید برای پوست

روغن آفتابگردان سرشار از ویتامین A و ویتامین E است که این ها به تقویت سلامت پوست کمک می کنند. این ویتامین ها به عنوان آنتی اکسیدان عمل می کنند. آنها به بازسازی سلول های آسیب دیده پوست و خلاص شدن از شر آکنه ها کمک می کنند. این روغن سبک و بدون چربی است بنابراین، بدون مسدود کردن منافذ به راحتی در پوست جذب می شود. روغن آفتابگردان همچنین به عنوان یک مرطوب کننده طبیعی عمل می کند و به درمان پوست های خشک و حساس کمک می کند .

3- تقویت کننده انرژی بدن

در حالی که چربی های اشباع شده باعث می شوند احساس بی حالی داشته باشید، چربی های اشباع نشده شما را تقویت می کنند. همچنین به آزاد شدن گلیکوژن به داخل خون از طریق کبد کمک می کند. گلیکوژن نوعی قند است که باعث تقویت انرژی سریع می شود.

4- باعث می شود موهای زیبا داشته باشید

روغن آفتابگردان به نرم شدن موهای خشک کمک می کند و درخششی زیبا به آن می بخشد. این بافت بسیار سبک است و به عنوان تهویه مطبوع عمل می کند. برای داشتن موهای نرم و ابریشمی می توانید هفته ای یکبار روغن آفتابگردان را روی پوست سر خود ماساژ دهید. روغن آفتابگردان همچنین سرشار از آلفا لینولنیک اسید است که از ریزش مو جلوگیری می کند و اغلب به عنوان درمانی استفاده می شود.

5- سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند

روغن آفتابگردان سرشار از آنتی اکسیدان است که موانع غشای سلولی را تقویت کرده و در نتیجه ورود باکتری ها و ویروس ها را به بدن سخت می کند. این امر توانایی بدن در دفاع از عفونت ها را افزایش می دهد. روغن آفتابگردان همچنین حاوی پروتئین است که در ساخت و ترمیم بافت ها و آنزیم های مختلف مورد نیاز برای عملکرد سالم کمک می کند.

6- هضم را بهبود می بخشد

شاید شما این را نمی دانید روغنی که برای پخت و پز استفاده می کنید، می تواند دلیل مشکلات گوارشی شما باشد. روغن پخت و پز سالم آن چیزی است که سرشار از چربی های اشباع نشده است. روغن آفتابگردان دارای خاصیت ملین است که می تواند به جلوگیری از یبوست کمک کند.

عوارض جانبی روغن آفتابگردان

مصرف کنترل نشده از هر ماده غذایی می تواند عوارض جانبی برای بدن شما داشته باشد. این در شرایطی است که مواد غذایی به طور کلی دارای محتوای خاصی هستند و جدا از آن، نیاز بدن شما به این مواد مغذی نیز از سطح مشخصی برخوردار است. بنابراین، یک رژیم متعادل غذایی که در آن تمام مواد مغذی به صورت منظم  مصرف شود در صورت تمایل به دنبال یک شیوه زندگی سالم از اهمیت برخوردار است.

حال، بگذارید در مورد عوارض جانبی ناشی از مصرف زیاد کنترل نشده روغن دانه آفتابگردان بحث کنیم:

1. کالری بالا

این موضوع در واقع یک عارضه جانبی مهم است که باید به آن توجه داشته باشید، به خصوص اگر در زمینه کاهش وزن کار می کنید. یک قاشق غذاخوری روغن آفتابگردان حاوی تقریبا 40 کالری است که این می تواند بزرگترین عامل افزایش وزن باشد.

2. محتوای چربی بالا

اگرچه واضح است که مصرف روغن آفتابگردان با کاهش سطح کلسترول بد و همچنین کاهش خطر ابتلا به هرگونه بیماری قلبی عروقی به شما سود می رساند اما این فایده تنها به مصرف کنترل شده روغن آفتابگردان محدود می شود. 100 گرم روغن آفتابگردان می تواند تقریباً 13 گرم چربی اشباع داشته باشد که به نوبه خود وظیفه افزایش حجم کلسترول بد در خون شما را دارد.

3. مضر برای کلیه

از آنجا که روغن دانه آفتابگردان منبع خوبی از فسفر است، مقدار زیادی از مصرف آن می تواند منجر به تشکیل یک لایه فسفر بر کلیه های شما شود که در پایان متأسفانه منجر به تشکیل سنگ کلیه می شود.